In 2021 besloten de supermarkten in Nederland dat het hele versschap voor kippenvlees (vleeskuikenvlees) binnen twee jaar zou worden vervangen door vlees van vleeskuikens die worden gehouden volgens het keurmerk Beter Leven keurmerk 1 ster (BLk1*). Dit besluit verandert het aangezicht van de Nederlandse vleeskuikenhouderij. De verwachting is dat hierdoor het merendeel van de vleeskuikens in Nederland volgens dit keurmerk gehouden gaat worden.
Verhoogde welzijn en gezondheid
Literatuuronderzoek en interviews met experts door Wageningen Livestock Research in opdracht van de ministeries LNV en I&W wijzen uit dat de omschakeling met name positieve impact heeft op het welzijn en de gezondheid van kuikens en hun moeders. Hun gemiddelde welzijn is aantoonbaar en betekenisvol beter dan in de gangbare houderij, en ze zijn ook minder vatbaar voor ziekte, waardoor vrijwel geen antibiotica ingezet hoeft te worden. Signalen uit de praktijk wijzen ook op een toename van het werkplezier van de vleeskuikenhouder zelf, mede door de verminderde kwetsbaarheid van de koppels.
Goed bedrijfsperspectief
Bedrijfseconomisch is de omschakeling naar BLk1* voor een vleeskuikenhouder goed te verantwoorden. De hogere investerings- en exploitatiekosten voor de boer worden gecompenseerd in de hogere opbrengstprijs van de kip in de supermarkt.
Milieuconsequenties diffuus
Op het gebied van milieu zijn de gevolgen niet eenduidig positief. Wat betreft landgebruik en voerefficiëntie scoort BLk1* minder goed dan regulier. De CO2-footprint is lager door minder soja in het voer. Wat geurbelasting betreft verwachten de onderzoekers op stalniveau een verwaarloosbaar effect. De fijnstofemissie zal per dierplaats toenemen, door onder andere de activiteit van de dieren. Door het lagere aantal dieren per stal is de fijnstofemissie op stalniveau naar verwachting juist lager.
Tot slot zal de ammoniakemissie per dierplaats vrijwel zeker toenemen. De ammoniakemissie op stalniveau (uitgaande van 40% minder dieren in de stal) kan zowel hoger als lager zijn dan voor de omschakeling.
Het feit dat de ammoniakemissies niet afnemen is voor veel mensen een onaangename verrassing. Het aantal dieren in een BLK1*-stal neemt immers sterk af vergeleken met de reguliere houderij. Het lijkt logisch dat minder dieren in de stal ook minder ammoniak veroorzaken. Dat is echter niet noodzakelijkerwijs het geval. Met name omdat de staloppervlakte gelijk blijft en er over die hele oppervlakte mest met stikstof aanwezig is waaruit ammoniak kan emitteren. Het veelal extra droge strooisel in BLK1* vleeskuikenstallen versterkt daar bovenop het ontstaan en de vervluchtiging van ammoniak.
Dilemma
De omslag naar BLk1* vleeskuikens in de Nederlandse supermarkten is een bijzonder voorbeeld van de rol die de markt kan spelen in verduurzaming binnen het voedselsysteem. In dit geval is dat wel primair op het gebied van dierenwelzijn, en blijken de effecten op het milieu niet eenduidig positief. In deze omslag wordt wel de basis en keteninfrastructuur gelegd voor verdere stappen naar een vleeskuiken dat in de toekomst wel op alle vlakken duurzaam is.
