Controle over coccidiose

Monimax®, een recent geregistreerd coccidiosebestrijdingsmiddel, combineert de sterktes van de synthetische component nicarbazine met die van het ionofoor monensin, wat resulteert in een nieuw en uniek product voor coccidiose controle bij pluimvee.

Er zijn verschillende voordelen aan het gebruik van de combinatie van nicarbazine en monensin:

1. Verminder risico op toxiciteit

Het gebruik van efficiënte combinaties maakt het over het algemeen mogelijk om de dosering van de actieve componenten te verlagen zonder de werkzaamheid te verminderen.

In het geval van nicarbazine maakt de combinatie met monensin het mogelijk om de dosis nicarbazine te verlagen tot ongeveer dertig tot veertig procent van de geregistreerde dosis van nicarbazine alleen. Het voordeel hiervan is dat dit het algemeen gekende risico op toxiciteit, bij gebruik van hogere dosissen nicarbazine bij acute hittestress, vermindert. Bovendien kan Monimax® vanwege de lagere dosis worden gebruikt bij opfokleghennen, wat niet mogelijk is voor hogere doseringen nicarbazine vanwege de negatieve effecten op de eiproductie.

Het gebruik van lagere doseringen heeft ook invloed op de wachttijd aangezien een lagere dosering meestal gelijk staat aan lagere residuen. In het geval van Monimax® geldt een wachttijd van nul dagen, wat niet het geval is wanneer de actieve componenten aan hogere dosering worden gebruikt.

2. Verbreden van het spectrum

Intrinsiek zijn zowel monensin als nicarbazine effectief tegen alle zeven Eimeria-soorten die kippen kunnen besmetten. Nicarbazine lijkt iets actiever tegen de Eimeria soorten die zich in de blinde darm bevinden, maar door de combinatie met monensin te maken, is werkzaamheid tegen alle Eimeria gegarandeerd, zelfs bij lagere doseringen.

Ook het feit dat nicarbazine en monensin inwerken op verschillende stadia van de Eimeria-levenscyclus draagt bij aan de bredere activiteit en werkzaamheid:

EXTRACELLULAIR: Monensin interageert met de parasiet in het begin van de levenscyclus, namelijk tijdens het beweeglijke stadium (sporozoïeten en merozoïeten) en dringt niet binnen in de darmcellen.
INTRACELLULAIR: Nicarbazine kan wel darmcellen binnendringen en interageert in de latere fases van de levenscyclus van de parasiet (schizonten van de 1e en 2e generatie).

Een voordeel van dit verschillende werkingsmechanisme is dat parasieten die ontsnappen aan de werking van monensin waarschijnlijk daarna worden gedood door nicarbazine vanwege de effecten op de andere stadia.

Het voordeel van het maken van de combinatie werd aangetoond in een proef waarbij werd onderzocht of nicarbazine tezamen met monensin effectiever was om coccidiose bij vleeskippen te bestrijden dan beide middelen aan dezelfde concentratie maar dan apart ingezet.

In dergelijke klinische studie, ook wel een coccidiosebestrijdingsmiddel gevoeligheidsstudie genoemd, worden kippen, opgegroeid in kooien (om voortijdige besmetting te voorkomen), opgedeeld in verschillende groepen die dan verschillende coccidiosebestrijdingsmiddelen in het voeder toegediend krijgen. Op ongeveer zeventien dagen leeftijd worden de kippen daarna individueel besmet met Europese Eimeria-veldstammen en wordt enkele dagen later het effect van de verschillende coccidiosebestrijdingsmiddelen op de ontwikkeling van de ziekte geëvalueerd door het uitvoeren van letselscores (scoring systeem Johnson en Reid, 1970).

De resultaten van de groepen die de verschillende coccidiosebestrijdingsmiddelen krijgen, worden dan vergeleken met enkele controlegroepen: een niet-geïnfecteerde, onbehandelde controle groep (UUC) en een geïnfecteerde, onbehandelde controle groep (IUC).

Uit deze resultaten kan worden geconcludeerd dat de combinatie van monensin en nicarbazine (beide ingezet aan 40 ppm) resulteerde in significant lagere letselsscores in vergelijking met nicarbazine en monensin individueel (elk gebruikt aan 40 ppm). Aangezien de vermindering van de gemiddelde letselscores van de combinatie van nicarbazine en monensin groter is dan de som van de effecten van de afzonderlijke producten, is dit een indicatie voor een synergie tussen monensin en nicarbazine.

3. Vermijden resistentieontwikkeling

Het profylactisch inzetten van coccidiosebestrijdingsmiddelen, waarbij deze via het voer bijna continu worden toegediend aan grote aantallen vleeskuikens, heeft onvermijdelijk geresulteerd in de ontwikkeling van bepaalde vermindere gevoeligheid. De parasiet wordt gedurende zijn hele levenscyclus voortdurend blootgesteld aan coccidiosebestrijdingsmiddelen. Een ander doel van het gebruik van combinaties van coccidiosebestrijdingsmiddelen is om deze ontwikkeling van resistentie te verminderen of te vertragen.

Hoewel de ontwikkeling van resistentie aan nicarbazine en monensin wordt verondersteld traag te verlopen, kan uiteindelijk toch een verminderde gevoeligheid optreden, vooral gezien de grote populariteit van beide actieve componenten. Een voordeel van het combineren van actieve componenten ligt in het feit dat de kans op het uitselecteren van resistente mutanten veel kleiner is wanneer wanneer twee actieven tegelijkertijd worden gebruikt dan wanneer ze alleen worden gebruikt. Het is belangrijk op te merken dat er verschillen bestaan tussen verschillende combinaties, enerzijds vanwege de mate van gebruik, anderzijds ook vanwege intrinsieke verschillen: Chapman beschreef in 1994 dat resistentie tegen een combinatie van 50 ppm nicarbazine en 50 ppm narasin kon worden ontwikkeld na 11 seriële passages van E. tenella bij gesupplementeerde kippen, terwijl maar liefst 60 passages nodig waren om resistentie tegen een combinatie van nicarbazine en monensin te ontwikkelen bij E. acervulina en E. tenella.

Er kan gesteld worden dat er veel mogelijke voordelen kunnen worden toegeschreven aan het gebruik van combinaties van coccidiosebestrijdingsmiddelen. Niettemin, om de werkzaamheid op lange termijn veilig te stellen, is het nog steeds aangewezen om rotatieprogramma’s toe te passen, gebruik makend van de verschillende coccidiosebestrijdingsmiddelen en coccidiosevaccins. Op deze manier kan de ontwikkeling van verminderde gevoeligheid zoveel mogelijk beperkt worden en wordt het coccidiosecontrole-arsenaal in optimale conditie gehouden.