Darmgezondheid is een cruciale factor voor de financiële resultaten op een pluimveehouderij, maar wel één die lastig te managen valt. De sector heeft al grote stappen gezet als het gaat om antibioticagebruik. Volgens Madelon Bolderman, key accountmanager poultry bij Elanco ligt de sleutel voor verdere verbeteringen in inzicht. Met het Health Tracking System (HTSi) worden de variabelen, die impact hebben op darmgezondheid, in beeld gebracht.
Health Tracking System
Elanco volgt met het Health Tracking System (HTSi) sinds 2012 de darmgezondheid op vleeskuikenbedrijven in Nederland en België. De databank met gegevens wordt steeds meer gevuld. Zo’n 3500 koppels in de Benelux zijn inmiddels al volgens het systeem onderzocht en daardoor kunnen de deskundigen binnen Elanco steeds betere en gerichtere adviezen geven. Madelon Bolderman kan niet genoeg benadrukken dat de grote winst met darmgezondheid in de ‘gouden’ driehoek van pluimveehouder, voerdeskundige en dierenarts te behalen valt. Bijsturen op het één heeft namelijk grote invloed op de ander. “Elanco ziet zich als externe consultant op het gebied van darmgezondheid. Het advies wordt kracht bijgezet door de expertise van de anderen. Deze kennis moet je gebruiken om de data uit de stal in te zetten voor de verbeterpunten. Uiteindelijk moet de driehoek het doen.”
Darmgezondheid in vleeskuikenhouderij
Volgens Bolderman is er niet specifiek één probleem te duiden als het gaat om darmgezondheid in de vleeskuikenhouderij. “Het is zo complex omdat er zoveel factoren, die een rol spelen. Bacteriën, virussen, coccidiose, tijd van het jaar, stalklimaat, strooisel, voer en water, vaccinatiereacties enzovoort. Het is een delicate balans, waarbij het evenwicht best snel verstoord wordt. Een kuikentje eet gewoon ontzettend veel, veel voeding passeert de darmen, Toch is de darmgezondheid wel cruciaal voor je financiële resultaten. Een disbalans heeft bijvoorbeeld invloed op het strooisel, waardoor er weer problemen met voetzolen ontstaan. Nog los van het werkplezier van de pluimveehouder.”
Complete plaatje in de stal
Door het opschrijven van de huidige situatie op het bedrijf en de gewenste doelen wordt het complete plaatje in de stal inzichtelijk. “Als je opschrijft wat de doelen zijn, dan zal je zien dat het vaak niet helemaal overeenkomt met de huidige situatie. Er zit een gat tussen. Dit inzichtelijk maken helpt je om duidelijk te maken waarom je doelen niet altijd realiseert, plus de veranderingen die er nodig zijn om daar wel te komen. Waar ligt het aan en geef daar samen met de voervoorlichter, dierenarts en eventueel externe specialist aandacht aan.”
Vroege coccidiose
“Neem vroege coccidiose, vaak is dat secundair aan een ander probleem. De weerstand van de kuikens gaat naar beneden en als de coccidiose druk dan hoog is in een stal zie je soms heel vroeg al Coccidiose problemen. Soms proef je teleurstelling als een middel niet de uitwerking heeft, waar de pluimveehouder op hoopt. Deze verwachtingen kunnen wij met meer kennis uit de stal ook bijstellen. Je kijkt meer naar het hele plaatje. Is de coccidiose primair, of secundair? Hoe zit het met de druk op het bedrijf? Wat speelt er nog meer? Dit is allemaal van belang om echt inzicht te hebben en te kunnen sturen.”
Intestinale integriteitsindex
Het darmgezondheidsdeel binnen HTSi omvat 34 verschillende scores. Aan iedere score wordt een gewicht toegekend dat rekening houdt met de impact van de score op de darmgezondheid en productieresultaten. Het is wetenschappelijk bewezen dat de intestinale integriteitsindex correleert met de voerconversie en de European Production Efficiency Factor. Hoe hoger de I², hoe beter de darmgezondheid en hoe beter de productieresultaten.
Uit- en inwendige analyse van het kuiken
Dat is de wetenschappelijke achtergrond. In de praktijk worden de HTSi-scores aan de hand van verschillende punten bepaald. Eerst wordt een kuiken gewogen, daarna de voetzolen geïnspecteerd en wordt er gekeken naar eventuele huidkrassen. “Vervolgens snijden we het kuiken open. Voornaamste is dat je een statusbepaling doet van de gezondheid met als doel meten wat je eventuele maatregelen hebben opgeleverd.”
Inhoud van de maag
Het belangrijkste aspect bij de inspectie van het kuiken is vanzelfsprekend het darmpakket. Dat wordt tijdens de controle samen met het maagje eruit gehaald. “Aan de buitenkant kijken we of er aanwijzingen zijn voor coccidiose, zoals Maxima laesies. Daarna knippen we de hele darm open en schrapen we de vulling eraf. Beetje bij beetje kijken naar laesies voor coccidiose, bloedingen of andere dingen. Met het openknippen van het maagje zien we meteen wat het kuiken heeft gegeten. Soms zit de maaginhoud bomvol veren of zie je andere afwijkingen. Ook kijken we aan de binnenkant naar bijvoorbeeld zweren.”
Gegevens via de iPad
Alle punten uit de HTSi-inspectie worden opgeschreven en in het systeem opgeslagen. Nieuwste update is dat de gegevens straks direct op de iPad kunnen worden ingevoerd. “De invulformulieren werden ook wel de ‘stinky papers’ genoemd. Nu hebben we de iPad in een hoes. Grote voordeel is dat met een druk op de knop we direct op het erf zaken laten zien, zodat de pluimveehouder direct weet welke zaken opvielen en het kan herleiden aan evt genomen maatregelen en keuzes.”
Aanvulling op dierenartssecties
In praktijk betekent HTSi dat de deskundigen van Elanco per stal vijf gemiddelde kuikens openmaken per stal. Vaak na 3,5 week in de ronde, de periode waar coccidiose vaak de kop op steekt. “Dit vervangt niet de secties, die de dierenarts doet. Die komt vaak op een kritische moment, kiest een aantal kuikens waarvan hij verwacht iets te zien, stelt een diagnose vast en geeft vervolgens advies. Wij kiezen bewust voor gemiddelde kuikens. Uit onze database, die inmiddels goed vol zit, blijkt dat je bij conceptkuikens aan het stalbeeld en strooisel veel minder ziet. Totdat je ze openmaakt en toch op problemen stuit. Als je in een vroeg stadium darmstoornissen ziet, kun je de producten ook gerichter inzetten. Zonder dit inzicht mik je mogelijk verkeerd.”
Met opvallende zaken kun je in overleg met de bedrijfsdierenarts, monsters of organen in formaline laten zetten voor analyse bij Royal GD. “Hier komen zaken uit, waarmee een pluimveehouder aanpassingen kan doen voor de komende ronde.”
“De inzichten geven een andere blik op het bedrijf”
De gesprekken die volgen na de HTSi-check zijn volgens Bolderman enorm waardevol. “We stellen ook vragen over stalbeeld, klimaat, strooisel, vaccinatiemomenten, maar met de scores ga je op een ander niveau met elkaar de gesprekken aan. De inzichten geven een andere blik op het bedrijf. Wat opvalt bespreken we.” Het rapport wordt met de dierenarts en de voerleverancier gedeeld. “Maar het is en blijft de data van de pluimveehouder.” Advies van Bolderman is om aan de hand van HTSi niet meer dan twee verbeterpunten door te voeren en daarna vaker dergelijke sessies uit te voeren. “We hebben bedrijven waar we al jaren dit doen en oplossingen worden opgevolgd. Zij zien er echt waarde in. Mooi is dat je na langere tijd ook echt zaken terugziet. We geven ook altijd de disclaimer mee dat je HTSi niet voor de grap er bij doet. Wij komen al snel vier of vijf keer, meerdere uren op een bedrijf en nog altijd is het moeilijk, omdat de problematiek rond darmgezondheid zo multifactorieel is. Iedere ronde pik je weer iets op. Toch heeft monitoren echt zin en ik denk dat als je kennis met elkaar deelt, je het inzicht krijgt om succesvol bij te sturen.”
Dit betreft een artikel uit onze gratis Pluimveekrant.
Tekst: Martin de Vries
Foto’s: Elanco
