Het stikstofoverschot in de landbouw is in 2023 ten opzichte van een jaar eerder met 14 procent afgenomen, tot 265 miljoen kilogram. Dat is sinds het begin van de statistiek in 1990 niet zo laag geweest. Dit blijkt uit de Mineralenbalans landbouw van het CBS. Het stikstofoverschot in de landbouw is het deel van de aangevoerde stikstof dat niet wordt omgezet in landbouwproducten, maar in de bodem achterblijft of verdwijnt naar de lucht.
Stikstofoverschot in de landbouw
Het stikstofoverschot wordt berekend door van de aangevoerde hoeveelheid stikstof, onder andere in de vorm van krachtvoer en kunstmest, te verminderen met de stikstof die is vastgelegd in dierlijke (vlees, melk, eieren) en plantaardige producten (akkerbouw- en tuinbouwgewassen). Verder wordt van de aangevoerde stikstof de hoeveelheid afgetrokken die is afgevoerd buiten de landbouw, bijvoorbeeld door export en mestverwerking. Het stikstofoverschot kan verdeeld worden in een deel dat in de bodem achterblijft of verdwijnt naar de lucht.
In 2023 verdween er vergeleken met een jaar eerder ongeveer evenveel stikstof naar de lucht, 83 miljoen kilogram. De hoeveelheid stikstof die in de bodem terecht kwam daalde met 18 procent naar 182 miljoen kilogram.
Vergeleken met 1990 is het totale stikstofoverschot met 57 procent gedaald in 2023. De geleidelijke afname van het stikstofoverschot over de jaren hangt samen met een veelheid aan factoren zoals dieraantallen, stikstofgehaltes in voer en innovaties in de landbouw zoals nieuwe stalsystemen en emissiearme bemesting.
Vrij natte zomer zorgt meer voor opname van stikstof door gras
Doordat de zomer van 2023 vrij nat was, waren de opbrengsten van ruwvoer zoals kuil- en weidegras hoog. Door de weersomstandigheden viel het stikstofgehalte van het gras hoger uit dan een jaar eerder. Er werd 281 miljoen kilogram stikstof van het land afgevoerd via oogsten van ruwvoer voor vee. Dat is 23 procent meer dan een jaar eerder.
In 2023 gebruikte de veehouderij 267 miljoen kilogram stikstof in de vorm van ruwvoer. Het overschot van 14 miljoen kilogram stikstof aan ruwvoer werd opgeslagen in balen en kuilen. In 2022 was er juist nog een tekort aan ruwvoer en slonk de voorraad van ruwvoer.
Aanvoer krachtvoer gedaald, van kunstmest iets toegenomen
De twee grootste bronnen van stikstof in de landbouw in 2023 waren krachtvoer (396 miljoen kilogram) en kunstmest (193 miljoen kilogram). De aanvoer van stikstof via krachtvoer nam met 4 procent af ten opzichte van 2022. Het stikstofgehalte in verschillende krachtvoersoorten daalde het laatste jaar. Daarnaast nam ook het krachtvoerverbruik af door krimp van de varkens- en pluimveestapel.
In 2023 werd er iets meer stikstof aangevoerd in kunstmest dan een jaar eerder. In 2022 daalde het gebruik van kunstmest behoorlijk vergeleken met een jaar eerder, mede door hoge prijzen.
Veestapel scheidt minder stikstof uit
De hoeveelheid stikstof in dierlijke mest nam in 2023 iets af, naar 464 miljoen kilogram (een daling van minder dan 1 procent). Rundvee scheidde bijna 2 procent meer stikstof uit dan een jaar eerder, al bleven de rundveeaantallen vrijwel gelijk. Dat komt onder andere door de samenstelling van het ruwvoer, die door weersomstandigheden een iets hoger stikstofgehalte kende.
De stikstofuitscheiding van de varkenssector daalde met 8 procent, die van de pluimveesector met iets meer dan 2 procent. Dit was mede het gevolg van een daling van het aantal varkens en kippen, maar ook doordat het stikstofgehalte in krachtvoer afnam in 2023. Varkens en pluimvee krijgen enkel krachtvoer, geen ruwvoer.
Bron: CBS
